In een land dat voor een groot deel onder zeeniveau ligt, is overleven altijd een kwestie van samenwerken geweest. Al eeuwenlang bundelen Nederlanders hun krachten om het water de baas te blijven — van de eerste lokale waterschappen tot de nationale programma’s voor waterveiligheid, droogte en stadsontwikkeling zoals we die nu kennen. Die traditie van samenwerking is vormend geweest voor de manier waarop we met risico’s omgaan: niet door ze te vermijden, maar door ze samen te dragen.

Tijdens het weeklange congres Planetary Health in Rotterdam stond dat idee centraal in een panel van Resilient Delta. Deelnemers uit de wereld van beleid, wetenschap, financiën en verzekeringen gingen in gesprek over een urgente vraag: hoe publieke, private en lokale partijen samen kunnen investeren in een klimaatbestendige toekomst.

Samenwerking als basis voor veiligheid

“Voor ons is dit een existentiële kwestie,” zei Martijn Looijer van het Nationaal Deltaprogramma, dat de langetermijnstrategie voor klimaatadaptatie coördineert. “We kunnen hier alleen leven als we het samen doen. Het Deltaprogramma brengt gemeenten, waterschappen en de rijksoverheid bij elkaar. We steunen op wetenschap, maar ook op de gedeelde wil om het land veilig te houden.”

Dat principe — samenwerking als basis voor veiligheid — is diep verankerd in Nederlandse instituties. De NWB Bank, opgericht door de waterschappen in de jaren vijftig, verstrekt leningen tegen lage rente voor publieke projecten: van dijken tot woningbouw en zorg. “Wij zijn opgericht om de publieke sector veerkrachtig te maken,” zei Hielke van der Aa, duurzaamheidsanalist bij de bank. “Het zit in ons DNA om risico’s samen te dragen en te investeren in oplossingen die het algemeen belang dienen.”

Voor Harold Hendriks van Univé, een coöperatieve verzekeraar met wortels in de landbouw, begint samenwerking vooral dichtbij huis. “We zijn geen chatbotbedrijf — we zitten midden in de buurt,” zei hij. “Wij geloven in groot dromen, maar klein handelen. Veel vernieuwing begint lokaal: in energiecoöperaties, in kleine projecten waarin mensen samen verantwoordelijkheid nemen. Dáár zie je hoe samenwerking duurzaamheid tastbaar maakt.”

Lokaal samenwerken aan waterveiligheid

Siobhán Airey, universitair docent aan de Erasmus School of Law, onderzoekt de juridische kant van zulke initiatieven. Ze wees op een voorbeeld uit haar eigen omgeving: een energiecoöperatie op het Noordereiland in Rotterdam. Daar kwamen buurtbewoners met het idee om zonnepanelen te leggen op de daken van particuliere eigenaren, en met de opbrengst de energierekening van sociale huurders te verlagen. “Een simpel idee,” zei ze, “maar het laat zien wat er mogelijk is als bewoners de handen ineenslaan. Nederland heeft een lange traditie van lokaal samenwerken aan waterveiligheid — en die mentaliteit zorgt nog steeds voor vernieuwing.”

Volgens Zac Taylor, universitair docent aan de TU Delft en als academic lead verbonden aan Resilient Delta, ligt daar een bredere les in verscholen. “Geen enkele organisatie kan zulke complexe uitdagingen alleen oplossen,” zei hij. “Maar als onderzoekers, financiers en beleidsmakers samenwerken, kunnen we toekomsten ontwerpen die zowel veerkrachtig als eerlijk zijn.”

Een veilige en leefbare delta

De panelleden droegen een eenduidige boodschap uit: investeren in een veilige toekomst is niet alleen een financiële of technische opdracht, maar ook een maatschappelijke en institutionele. Misschien wel de beste klimaatinvestering: de relaties institutionaliseren die de basis vormen van onze samenleving.

Daarom stimuleert Resilient Delta netwerken en samenwerking tussen de academische wereld, beleidsmakers en mensen die in de praktijk werken aan klimaatrisico’s, financiën en bestuur in Nederland. Van der Aa werkt bijvoorbeeld parttime samen met wetenschappers van de TU Delft en Erasmus Universiteit aan onderzoek naar toegang tot waterfinanciering in een veranderend klimaat. Door een ecosysteem van ‘learning-while-doing’ te creëren, houden we gezamenlijk onze delta leefbaar en veilig.

De panelleden aan het woord