Het gezamenlijke initiatief gaat niet alleen over onderzoek, maar ook over het veranderen van de manier waarop steden met hun waterwegen omgaan. Volgens prof. Alexandre Delihaicov benadrukt de ontwerpcultuur voor riviersteden de architectuur van de plaats, de meervoudige dimensies van water en het civiele karakter ervan. Hierbij dienen rivieren als structurerende elementen in het stedelijk en regionaal ontwerp. Door hydrografische bassins te beschouwen als uniforme planningseenheden voor intersectoraal management en beheer in het openbaar bestuur, hoopt deze benadering de infrastructuur en stadsontwikkeling een nieuwe vorm te geven. Delihaicov leidt het “Laboratório de Projetos” (Ontwerplab) en de “Architecture Design of Fluvial Urban Infrastructures – Grupo Metrópole Fluvial” aan de Faculteit Architectuur en Urbansim van de Universiteit van São Paulo, die uitgebreide onderzoek-door-ontwerp projecten heeft uitgevoerd over verschillende aspecten van stedelijk water, het milieu en leefbaarheid in de regio.

Veel van de actuele en complexe uitdagingen waar dit vitale stedelijke watersysteem en zijn verbindingen in heel Zuid-Amerika voor staan, komen overeen met die van de Rijn-Maas-Schelde-delta in Noordwest-Europa, die uitmondt in de metropool regio Rotterdam.

De omvang en urgentie van deze uitdagingen werd deze zomer onderstreept door historische overstromingen in de staat Rio Grade do Sul. Naast een aanzienlijk verlies aan mensenlevens zijn honderdduizenden ontheemd geraakt en grote delen van steden zoals Porto Alegre staan nog steeds onder water. Veel gemeenschappen kunnen permanent ontheemd raken door de gebeurtenissen.

Volgens Dr. Taneha K. Bacchin is er dringend behoefte aan een paradigmaverschuiving in stedelijke en regionale ontwikkeling, een die gevoeliger is voor en beter inspeelt op de zich ontvouwende kritieke toestand, de kwetsbaarheid van mens en milieu en de risico’s. Bacchin is uitgenodigd om deel te nemen aan meerdere lokale, staats- en nationale crisismanagement- en wederopbouwprojecten in de nasleep van de gebeurtenissen. Als universitair hoofddocent stedenbouw aan de TU Delft heeft Bacchin ook uitgebreide academische leiderschapservaring in grote onderzoeksinitiatieven zoals Water4Change en Redesigning Deltas.

De gedeelde erkenning van de behoefte aan actie en samenwerking motiveert dit vijfjarige gezamenlijke onderzoeksprogramma, “Netwerk van rivierhavensteden: Ontwerp op het kruispunt van klimaatactie en stedelijke milieugezondheid”. De samenwerking richt zich op de onderlinge relaties tussen zes sleutelgebieden: water, energietransitie, natuurgebaseerde economie, hybride groen-blauwe infrastructuur, transportinfrastructuur en mobiliteit, gezondheid en welzijn in de bebouwde omgeving. De uitwisseling faciliteert peer-to-peer leren binnen de grotere geografische context van zeer dynamische land-water regio’s, zoals delta’s, en biedt mondiale perspectieven en regeneratieve inzichten.

De internationale en transdisciplinaire samenwerking bouwt voort op een lange geschiedenis van samenwerking tussen de Universiteit van São Paulo en de TU Delft, waaronder een bezoek van de rector van USP aan de TU Delft in februari 2024.

Het is ook de eerste gezamenlijke samenwerking die ook het Resilient Delta Initiative als partner heeft. “Door deze relatie uit te breiden met de Erasmus Universiteit Rotterdam en andere belangrijke stakeholders via het Resilient Delta Initiative, kunnen we nieuwe mogelijkheden aanboren om ons leren, innoveren en ingrijpen te versnellen”, zegt prof. Arjan van Timmeren, wetenschappelijk directeur van RDi. “Dit programma biedt fantastische mogelijkheden voor het versterken van de manier waarop onze universiteiten samenwerken en de samenwerking met belangrijke stakeholders in onze eigen steden en regio’s.”

Het programma verbindt onderzoekers en vakmensen rond vijf onderzoeksdomeinen en samengevoegde praktijkvoorbeelden. Innovaties in mobiliteit op basis van water, oplossingen voor veilig wonen in klimaatgevoelige gebieden en strategieën voor het verweven van ecologisch bewustzijn in het dagelijks stedelijk leven behoren tot de focus van het programma.

De contouren van de samenwerking werden uitgezet tijdens een driedaags seminar in São Paulo in april 2024. Dit omvatte bezinningen op huidige en lopende transdisciplinaire onderzoeksprogramma’s in Brazilië en Nederland. Meer dan vijftig afgevaardigden namen deel aan gezamenlijke presentaties georganiseerd door het gemeentebestuur van São Paulo. Zij willen een nieuw Waterweg plan voor São Paulo laten groeien met onderzoeks- en ontwerpprojecten.

Pedro Martin Fernandes, voorzitter van São Paulo Urbanismo, onderstreepte de ambities van de stad voor haar waterinfrastructuur: “We moeten de relatie van de stad met water veranderen. Door het transformeren en creëren van openbare ruimten willen we de kijk van mensen op deze bron veranderen.”

Resilient Delta zal helpen om het samenwerkingsproces van middelen te voorzien en mee te ontwerpen, gebruikmakend van de inzichten van een groeiend team van ‘gluon’ kennisintegratie-experts en inzichten uit lopende stedelijke en regionale samenwerkingsverbanden zoals de Maasterras herontwikkeling.

Onderzoekers van de Universiteit van São Paulo (FAU-USP) brengen een bezoek aan Nederland om samenwerkingsmogelijkheden te verkennen met de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) en de TU Delft, waarbij verschillende academische disciplines worden geïntegreerd in de bredere onderzoeksagenda. Tegelijkertijd zullen Nederlandse onderzoekers hun bezoeken aan Brazilië voortzetten om het programma verder te ontwikkelen. Bij deze bezoeken is een onderzoeker van RDi Gluon betrokken om de kennisintegratiestrategie voor het project mede te ontwerpen, waarbij nauw wordt samengewerkt met Braziliaanse academici en stakeholders uit de praktijk.

“Dit is met name belangrijk voor een succesvolle samenwerking tussen wetenschap en praktijk, maar ook binnen en tussen onze twee stedelijke regio’s”, zegt Dr. Zac Taylor, Academic Lead for Delta Systems bij RD