“Ontwerpen betekent dingen in een nieuwe samenhang bekijken”

Om delta’s veilig en leefbaar te houden, kunnen we niet op dezelfde voet doorgaan. Redesigning Deltas wil alternatieve paden schetsen, waarbij ontwerpen (research by design) een belangrijk middel is. De komende maanden markeren een nieuwe fase waarin verschillende ontwerpen voor de Nederlandse delta worden gepresenteerd en onderzoeksvragen worden geoogst.

Delta’s staan voor ongekend grote uitdagingen door de zeespiegelstijging en door hoge druk op de openbare ruimte, bijvoorbeeld vanwege de woningnood en de stikstofcrisis. Steeds maar weer de dijken ophogen verhoogt ook de eventuele impact van een ramp en heeft ingrijpende ruimtelijke impact. Daarom is een radicaal andere aanpak nodig om delta’s veilig en leefbaar te houden. Dat is het belangrijkste uitgangspunt van Redesigning Deltas. “We willen laten zien dat er meerdere ruimtelijke toekomstscenario’s zijn die ook veilig zijn en dat het strakke regime met strenge normen kan worden gevierd als er ruimtelijk ontworpen wordt”, zegt universitair hoofddocent Fransje Hooimeijer, van de onderzoeksgroep Delta Urbanism bij de TU Delft.

Ontwerpen centraal

Hooimeijer is een van de initiatiefnemers van Redesigning Deltas, waarin de Erasmus Universiteit Rotterdam, TU Delft, Wageningen Universiteit, PBL, Deltares en het Deltaprogramma samen optrekken. Onderzoeken en rapporten over de delta-aanpak zijn er te over, maar de wetenschapper constateert een zekere stagnatie. “In dit project willen we ontwerpen weer onder het voetlicht brengen. Ontwerpen is uitvinden, het betekent dat je dingen anders probeert te doen door ze in een nieuwe samenhang te bekijken. Het mooiste zou zijn dat we al het geld bestemd voor waterveiligheid zo kunnen uitgeven dat we Nederland tegelijk duurzamer en gezonder maken.”

Schuiven in denken

Op projectschaal lukt dit steeds beter. Zo is Hooimeijer betrokken bij een Interreg onderzoeksproject waarin de partner gemeente Vlissingen pioniert in het accepteren van water. Het verhogen van de dijk zou het verlies van een rij historische huizen betekenen, die het gezicht vormen van de stad. Het water dat tijdens een mogelijke overstroming over de dijk komt wordt via een straat, die is ontworpen als een rivier, afgevoerd zodat geen schade ontstaat. “Dit vraagt echt een soort schuiven in het denken, omdat we niet langer ons verzetten tegen de natuur, maar er mee willen leren leven. Iets waar Rijkswaterstaat en waterschappen vanuit hun lange historische verantwoordelijk vanzelfsprekend moeite hebben”, ziet zij.

Het ontwerpen bij Redesigning Deltas gebeurt in de vorm van ontwerpstudio’s waarin stedenbouwers, landschapsarchitecten en ingenieurs (van 15 verschillende bureaus) samenwerken aan opgaven in de Nederlandse delta. De vijf teams kijken hierbij naar hoe ze de bestaande ruimtelijke kwaliteit kunnen benutten om tot ontwerpen te komen voor 2120 waarin de wateropgave ruimtelijk is geïntegreerd. Ontwerpen die best provocatief mogen zijn volgens de wetenschapper: “Als je een provocatief voorstel doet breng je mensen buiten hun comfortzone. Dan leer je om anders na te denken en te reflecteren op wat dit mogelijk betekent voor jouw discipline in de toekomst.”

Transformative pathways

De teams presenteren hun ontwerpen tijdens de Internationale Architectuur Biennale dit najaar in Rotterdam. Dit markeert een belangrijke fase, want de visies laten ook zien waar de knelpunten liggen en roepen onherroepelijk vragen op. Met die onderzoeksvragen gaat het Redesigning Deltas consortium verder aan de slag. “Er zijn veel plannen voor Nederland, maar die moeten wel gefundeerd worden. Wij willen het rekenen en tekenen bij elkaar brengen en dat op de lange termijn, dat is het bijzondere van deze beweging. Dat noemen we ‘transformative pathways’ omdat er altijd meerdere paden zijn.”

Hooimeijer spreekt nadrukkelijk van een beweging en niet van een project: “Een project heeft altijd een einddatum, maar wij willen echt iets in gang zetten en zoveel mogelijk mensen meekrijgen.” Daarom is het internationale congres van 16 tot en met 18 juni ook zo belangrijk. “Wij kunnen het niet uitstippelen, want het gaat uiteindelijk om de mensen die het moeten doen. Daarvoor moet je mensen anders opleiden en laten denken, zodat deze denkwijze op een dag misschien mainstream wordt. Daar willen wij een aanjager van zijn.”

Vind hier meer informatie over de conferentie

Any questions?

Please contact our business developer

Michelle Damen

Innovations Manager