Verslaving en criminaliteit: ‘Hoe kunnen we optimaal ondersteuning bieden aan jongvolwassenen die kampen met crimineel gedrag en middelenmisbruik?’

Tijdens de adolescentie ontdekken jongeren de wereld om hen heen. Het is een tijd van experimenteren: ze proberen voor het eerst een biertje of een jointje, verkennen hun grenzen en maken nieuwe vrienden. Voor de meesten blijft dit experimenteren onschuldig, maar sommigen gaan verder. Ze raken betrokken bij de verkeerde groep vrienden, gaan steeds meer drugs gebruiken en komen zelfs in aanraking met justitie. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat deze jongeren niet verder afglijden? Daarover vertelt Reshmi Marhe, universitair docent aan de Erasmus Universiteit en Ambition Lead binnen Healthy Start.

Onderzoek naar het ‘echte leven’

“Lange tijd lag mijn interesse in het gedrag van grote groepen mensen en de samenleving als geheel. Daarom koos ik ervoor om sociologie te gaan studeren. Al snel ontdekte ik dat mijn interesse meer lag bij het individu. Dus besloot ik de overstap te maken naar psychologie. Die overstap verliep soepel en tegen het einde van mijn studie was ik vastberaden om onderzoeker te worden. In diezelfde periode leerde ik Ingmar Franken kennen. Via hem kon ik als onderzoeksassistent aan de slag in een verslavingskliniek. Dit was een intense ervaring. Hoewel ik nog nooit eerder had gewerkt met een doelgroep die ernstig verslaafd was, vond ik het ontzettend boeiend.

Na de stage startte ik, onder begeleiding van Ingmar, mijn promotieonderzoek naar verslaving. Mijn focus lag op het begrijpen waarom sommige mensen terugvallen in hun verslaving. Wat zijn de triggers die deze intense verlangens veroorzaken? Jarenlang verzamelde ik data en voerde ik gesprekken met zowel patiënten als medewerkers. Pas veel later realiseerde ik me de waarde van die gesprekken. Want hoewel de verzamelde gegevens zeker inzicht gaven, waren het vooral de gesprekken die me een dieper begrip gaven van wat er precies speelde.”

”Toen ik mijn promotieonderzoek had afgerond stond ik voor een dilemma: doorgaan in de wetenschap, of als behandelaar aan de slag in de praktijk. Uiteindelijk kreeg ik de mogelijkheid om onderzoek te doen bij De Nieuwe Kans. Dit is een plek waar jongeren met complexe problemen dagbehandeling krijgen. Terwijl de jongeren daar hun traject volgden, bestudeerde ik onder andere de resultaten van de behandelingen die ze kregen. Ik vond het een leuke en leerzame plek. Tegelijk kwam ik ook obstakels tegen die inherent zijn aan dit soort onderzoek. We werkten namelijk met een doelgroep die te maken had met allerlei uitdagingen, zoals schulden, verslaving, problemen op school, en met justitie. Dit maakte het lastig om precies te achterhalen voor welk probleem de behandeling effectief was, zoals we gewend zijn in traditioneel onderzoek. Hierdoor ondervonden we soms moeilijkheden bij het publiceren van onze bevindingen. Toch heb ik altijd geloofd in het belang van ‘ecologisch valide’ onderzoek, oftewel onderzoek naar situaties zoals ze daadwerkelijk voorkomen. Voor mij betekende dit onderzoek doen naar de diverse problemen waarmee de jongeren kampten, in plaats van me te beperken tot één specifiek probleem.”

Van groepsniveau naar persoonlijke aanpak

”Onlangs ben ik Ambition Lead geworden van Ambitieproject 5. In dit project richten we ons op jongvolwassenen in de leeftijd van 18 tot 27 jaar die kampen met zowel crimineel gedrag als middelenmisbruik. De afgelopen decennia is heel veel onderzoek gedaan naar deze problemen onder jongeren. Binnen ons project willen we bestaande kennis bundelen en op een nieuwe manier toepassen. In plaats van groepsinterventies te ontwikkelen, richten we ons op het individu. Dat doen we door in een vroeg stadium contact te leggen met jongeren, omdat we weten dat middelenmisbruik en crimineel gedrag vaak geleidelijk ontstaan. Vervolgens brengen we de specifieke behoeften van de doelgroep in kaart. Welke wensen heeft een jongere bijvoorbeeld voor de toekomst? En welke obstakels staan daarbij in de weg? In hoeverre spelen jeugdtrauma’s, opvoedingsproblemen, een licht verstandelijke beperking of psychische problemen daarbij een rol? Er zijn al verschillende behandelingen beschikbaar voor deze problemen. Nu is het een kwestie van de juiste behandeling op het juiste moment aan de jongere aanbieden.”

De uitdagingen van samenwerken

“Binnen Healthy Start kan ik mijn passie voor onderzoek dat relevant is voor de praktijk voortzetten. Tegelijk vind ik de technologische aspecten van ons project heel interessant. Daarbij gaan we verder dan alleen smartphones; we willen ook gebruik gaan maken van chatbots en kunstmatige intelligentie. Het is boeiend om samen te werken met onderzoekers uit de designwereld, zij hebben een heel andere benadering in hun onderzoek.

Naast wetenschappers uit de designwereld en jongeren zelf, werk ik ook nauw samen met onder andere de gemeente Rotterdam, De Nieuwe Kans en op termijn met andere organisaties, zoals een forensische zorginstelling. Natuurlijk brengen samenwerkingen ook uitdagingen met zich mee. Praktijk- en beleidmedewerkers hebben vaak al een overvolle agenda en zitten niet altijd te springen om onderzoekers die nog meer van hen verlangen. Dat is begrijpelijk, maar het kan er wel voor zorgen dat projecten soms trager op gang komen dan gewenst.”

Blindstaren op data

”Wat ik de afgelopen jaren vooral heb geleerd, is om me niet blind te staren op data. Tijdens mijn promotieonderzoek en postdoc periode ontdekte ik de waarde van het voeren van gesprekken met mensen. Gelukkig kan ik die benadering nu volledig toepassen binnen Healthy Start.”

“Dit is ook een advies dat ik graag aan jonge onderzoekers wil meegeven: wees open en richt je niet alleen op de gegevens uit bijvoorbeeld enquêtes. Juist informele gesprekken helpen bij het interpreteren van onderzoeksresultaten, of het nu met patiënten, jongeren of behandelaars is. Bovendien maakt het je onderzoek menselijker en brengt het je rechtstreeks in contact met de realiteit.”

Reshmi Marhe’s Healthy Start perspectief
“Mijn hoop is dat we jongvolwassenen die kampen met middelenmisbruik en crimineel gedrag écht kunnen helpen op een manier die past bij hun behoeften. En dat niet alleen. Idealiter krijgen ze hulp precies op het moment dat ze het nodig hebben, met zogenaamde just in time interventies. Ik geloof dat technologie, zoals smartphones, hierbij een belangrijke rol kan spelen. Daarnaast zou ik op termijn ook de inzichten uit hersenonderzoek willen benutten om onze aanpak nog beter te maken. Uiteindelijk hoop ik dat door kennis en krachten te bundelen we jongeren kunnen helpen een gezonde en gelukkige toekomst te creëren.”

Hoe meer mensen deelnemen aan Healthy Start, hoe beter we onderzoek kunnen doen en hoe meer kinderen we kunnen helpen. Voel je je betrokken bij dit onderwerp? Word dan lid van onze community. Volg onze LinkedIn of deel je ideeën per mail: healthystart@convergence.nl