Healthy Start Stories |
Josephine Wagenaar
Druk op de zorg: “Hoe kunnen we de zorg voor baby’s en kinderen
toekomstbestendig maken?”
De zorg in Nederland staat onder druk. Het werk is zwaar en er is een chronisch tekort aan personeel. Als we niets doen raakt de zorg steeds verder in de knel. Dat geldt ook voor de zorg voor baby’s en kinderen. Wat kunnen we doen om de kwaliteit van zorg voor de allerkleinsten zo hoog mogelijk te houden? En wat hebben zorgverleners nodig om hun werk op de kinderafdeling goed uit te kunnen blijven voeren? Daarover vertelt Josephine Wagenaar, kinderarts in opleiding en promovendus binnen Healthy Start.
“Al jaren zijn er signalen dat de druk op de zorg in Nederland veel te groot is. Dat geldt zeker voor de acute zorg, de huisartsenzorg en de ouderenzorg. Als kinderarts in opleiding maak ik van dichtbij mee hoe zwaar de druk ook is op de zorg voor baby’s en kinderen. Zoals op de afdeling ‘neonatologie intensive care’ van het Sophia Kinderziekenhuis. Dit is een speciale afdeling voor pasgeboren baby’s die voortdurend intensieve zorg nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat ze veel te vroeg zijn geboren of omdat ze ernstig ziek zijn. Het werk op deze afdeling is heftig. De baby’s die hier liggen hebben veel zorg nodig terwijl de afdeling vaak onderbezet is door een tekort aan personeel. Hierdoor kunnen niet alle bedden beschikbaar worden gesteld. Het gevolg is dat sommige baby’s naar een ander ziekenhuis overgeplaatst moeten worden. Dat is erg belastend voor de ouders en voor het kind en het vraagt heel veel regelwerk van de verpleegkundigen. Dit is slechts één voorbeeld van de grote werkdruk op zorgpersoneel. Ik wil weten hoe we de druk op zorgverleners kunnen verlichten, zodat de zorg voor pasgeboren baby’s en kinderen toekomstbestendig wordt.”
Als kinderarts in opleiding maak ik van dichtbij mee hoe zwaar de druk is op de zorg voor baby’s en kinderen
Van bestuurskunde naar geneeskunde
“Jaren geleden, voordat ik besloot om Geneeskunde te studeren, startte ik met de opleiding Technische Bestuurskunde aan de TU Delft. Het was een boeiende opleiding. Ik leerde om vanuit verschillende perspectieven naar complexe maatschappelijke problemen te kijken. Het was wiskundig en technologisch, maar ik kreeg ook vakken als Economie, Management en Recht. Toch besloot ik om na het behalen van mijn bachelordiploma niet verder te gaan met de opleiding. Ik zag mezelf uiteindelijk niet gaan werken op een kantoor. Veel liever wilde ik concreet iets voor mensen kunnen betekenen. Daarom besloot ik de overstap te maken naar Geneeskunde.
Tijdens deze opleiding ontstond mijn enthousiasme voor kindergeneeskunde. Wat mij zo aansprak was het feit dat je als kinderarts verder kijkt dan alleen naar het ziektebeeld. Zo had ik onlangs een meisje op mijn spreekuur dat vertelde dat ze de laatste tijd veel meer last had van haar astma. Toen ik doorvroeg bleek dat ze sinds de scheiding van haar ouders regelmatig haar puffer vergat. De oplossing was eenvoudig: ik gaf haar twee puffers mee. Nu heeft ze er altijd één bij haar vader en één bij haar moeder liggen.
Toen ik eenmaal de opleiding tot kinderarts startte werd ik steeds vaker geconfronteerd met de zware druk op de zorg. Dat gold zeker voor de neonatologie intensive care afdeling. Verpleegkundigen op deze afdeling worden voortdurend blootgesteld aan allerlei piepjes en alarmsignalen. Alleen als ze pauze hebben kunnen ze even ontsnappen aan al die prikkels. Daarnaast is er de constante druk om ervoor te zorgen dat elke baby de juiste zorg op de juiste plek krijgt. De situatie is inmiddels nijpend. Willen we de zorg voor pasgeboren baby’s toekomstbestendig maken, dan moeten we echt nadenken over andere oplossingen.”
Ik ben ervan overtuigd dat de zorg voor patiënten verbetert als zorgverleners met plezier en energie naar hun werk gaan
Onderzoek naar werkplezier en voorspelbaarheid van de zorg
“Binnen Healthy Start houd ik me bezig met de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat alle kinderen de juiste zorg op de juiste plek krijgen zonder dat het zorgsysteem overbelast raakt. Daarvoor voer ik twee onderzoeksprojecten uit. In één van de projecten richt ik me op verpleegkundigen van de intensive care afdelingen van het Sophia Kinderziekenhuis. Ik wil weten hoe zij de werkdruk ervaren, waarom er zoveel uitval is onder het personeel en wat ervoor nodig is om hun werkplezier te verhogen. Ik ben er namelijk van overtuigd dat de zorg voor patiënten verbetert als zorgverleners met plezier en energie naar hun werk gaan. Onderzoek naar de druk op zorgpersoneel is overigens niet nieuw, maar van oudsher worden verpleegkundigen helaas weinig betrokken in wetenschappelijk onderzoek. In dit onderzoeksproject werken we juist samen met verpleegkundigen.
Binnen het andere project onderzoek ik de voorspelbaarheid van de zorg. Als we beter in staat zijn om te voorspellen waar en wanneer de druk op de zorg toeneemt, dan kunnen we dat ook proberen te voorkomen. Daarvoor ga ik een simulatiemodel ontwikkelen samen met een onderzoeksgroep van de TU Delft. Ik vind het leuk dat hier mijn achtergrond in technische bestuurskunde goed van pas komt. Door gegevens van de huidige situatie in de zorg in het model te verwerken, kunnen we voorspellen wat er gebeurt als één schakel verandert. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een antibioticabehandeling niet in het academisch ziekenhuis wordt gegeven, maar thuis onder begeleiding van de thuiszorg? Leidt dit tot minder druk op de zorg en op zorgverleners? In plaats van dit in de praktijk te moeten ondervinden kunnen we met behulp van de simulatiemodellen inschatten of deze verandering zinvol is, en zo niet, wat eventuele alternatieven zijn.”
Laagdrempelige samenwerkingen
“Toen Vincent Jaddoe (Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis) mij benaderde voor dit promotieonderzoek lagen alle opties nog open. Dat is heel anders dan bij de meeste promotietrajecten. Als promovendus binnen Healthy Start geniet ik dus veel vrijheid om te kiezen waar ik mijn onderzoek op wil richten. Ook ligt de focus minder nadrukkelijk op wetenschappelijke output, maar veel meer op de maatschappelijke betekenis ervan. We spannen ons heel erg in om te zorgen dat de resultaten van mijn onderzoek écht gebruikt kunnen worden in de praktijk.
Maar wat me misschien nog wel het meest aanspreekt is de laagdrempeligheid waarmee ik binnen Healthy Start met andere professionals kan samenwerken. Ik werk niet alleen samen met artsen en verpleegkundigen van het Erasmus MC, maar ook met wetenschappers van de TU Delft en de Erasmus Universiteit. Zij werken mee aan de ontwikkeling van de simulatiemodellen en helpen bij het ontwerpen van speciale vragenlijsten om de werkdruk onder verpleegkundigen te kunnen meten.”
Willen we echt verandering in de praktijk teweegbrengen, dan is het belangrijk om focus te houden
‘Nee’ durven zeggen
“Natuurlijk zijn er ook uitdagingen als je onderzoek doet in zo’n groot consortium. Zeker als je samenwerkt met mensen uit andere vakgebieden die ook nog eens op andere locaties zitten. Daarnaast moeten we als wetenschappers en zorgverleners veel data met elkaar uitwisselen in het kader van onderzoek, maar dat kan niet altijd vanwege privacywetgeving.
Binnen Healthy Start werken we aan complexe en grootschalige maatschappelijke problemen. Dat betekent ook dat je moet leren om grenzen te stellen en ‘nee’ moet durven zeggen. Dat is niet altijd makkelijk, maar gaandeweg leer ik het steeds beter. Als we namelijk te veel in één keer willen doen, lopen we het risico dat er helemaal niets gebeurt. Willen we echt verandering in de praktijk teweegbrengen, dan is het belangrijk om focus te houden.”
Josephine Wagenaars Healthy Start perspectief
“Ik vind het bijzonder om als eerste promovendus betrokken te zijn bij Healthy Start. Hier krijg ik echt de ruimte om datgene te verbeteren waar ik als kinderarts in opleiding tegenaan loop. Namelijk de zware druk op de zorg voor baby’s en kinderen, alsook hun ouders. Daarnaast biedt Healthy Start me de mogelijkheid om verbindingen te maken tussen verschillende vakgebieden en om mensen met elkaar in contact brengen. In die zin kan ik hier de opleidingen Technische Bestuurskunde en Geneeskunde optimaal combineren. Om vooruit te komen is het belangrijk dat we anderen blijven opzoeken. Er wordt ontzettend veel onderzoek gedaan naar de druk op de zorg en er zijn heel veel mensen die dit probleem willen oplossen. Laten we dus niet telkens opnieuw het wiel uitvinden, maar ons best doen om bestaande behoeften en initiatieven te bundelen. Ik ben ervan overtuigd dat dat ons verder brengt.”
Josephine Wagenaar is kinderarts in opleiding bij het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis en de eerste Convergence Healthy Start PhD-student. Ze is kernteamlid van de ambitie ‘Kinderzieken(t)huis van de toekomst’ en is lid van de Healthy Start Young Board.
Hoe meer mensen meedoen met Healthy Start, des te beter onderzoek we kunnen doen en des te meer kinderen we kunnen helpen. Voel je je betrokken bij dit onderwerp? Sluit je dan aan bij onze community. Volg onze LinkedIn of deel je ideeën via e-mail: healthystart@convergence.nl