Het risico op overdracht van virussen tussen mensen en dieren, en de daaropvolgende verspreiding, neemt toe door menselijke invloed op de planeet. Deze invloed leidt tot veranderingen in de interacties tussen mensen, dieren, ecosystemen en hun ziekteverwekkers. Belangrijke factoren (‘drivers’) die het risico op het ontstaan van ziekten vergroten, zijn klimaatverandering, verstedelijking, veranderingen in landgebruik en wereldwijde mobiliteit. Al deze factoren kunnen de interacties tussen mens, dier en milieu beïnvloeden en de kans op van dier-op-mens-overgedragen ziekten en door vectoren-overgedragen ziekten vergroten.

Het integreren van gegevens over deze drivers in ziektesurveillance-systemen kan helpen om hotspots voor het ontstaan van ziekten te identificeren. Dit zou in theorie kunnen leiden tot een eerdere detectie van uitbraken en daardoor de effectiviteit van interventies vergroten. Een One Health-benadering, die de onderlinge verbondenheid van de gezondheid van mens, dier en milieu benadrukt, wordt aanbevolen om deze complexe uitdagingen aan te pakken. Hoewel het conceptueel duidelijk is en breed wordt onderschreven, blijft de implementatie van de One Health-benadering uiterst uitdagend.

In dit review-artikel vatten Reina Sikkema en Marion Koopmans de huidige kennis samen over het ontstaan van ziekten en de onderliggende drivers die hier invloed op hebben. Ze bespreken hoe deze kennis kan worden toegepast op primaire preventie en de ontwikkeling van risico-gerichte One Health-vroegdetectie systemen. Ook bekijken zij hoe innovatieve instrumenten voor diagnostiek, surveillance en virus karakterisering kunnen worden geïntegreerd, en schetsen zij een perspectief op een meer geïntegreerde aanpak van preventie, vroegtijdige waarschuwing en bestrijding van opkomende infecties op het raakvlak tussen mens en dier.

Dit review-artikel is geschreven door dr. Reina Sikkema, universitair docent bij de afdeling Viroscience (Erasmus MC), en prof. dr. Marion Koopmans, wetenschappelijk directeur van het Pandemic and Disaster Preparedness Center (PDPC). Beiden zijn verbonden aan het PDPC-onderzoeksproject Frontrunner 1: Climate change and vectorborne virus outbreaks. De review werd op 3 oktober 2025 gepubliceerd in Nature Reviews Microbiology:

Sikkema, R. S. & Koopmans, M. (2025). Viral emergence and pandemic preparedness in a One Health framework. Nature Reviews Microbiology, 1–16.

Lees de volledige publicatie hier.